Debuut 1

Bevrijd van de tentamendruk had zij
voor zaterdag een vriend gevraagd te komen;
't was avond, kaarslicht, en zelfingenomen
stond er de dichtgekurkte fles rosé.

Maar zondagochtend ving met regen aan;
en de logé sloop, een ervaring rijker,
steels weg en nam zijn kleren van de spijker,
die onbeholpen in de kalk bleef staan.

Ze pakte van t bureautje bij de muur
een mok en goot het restje thee naar binnen.
De woning sliep nog op dit vroege uur.
Ze lag in bad en voelde hoe in t midden

de bodem bladderde, en plotseling
kroop toen de leegte, licht naar badzout geurend,
haar lichaam in door nog een opening
die na vannacht bekend was met de wereld

Joseph Brodsky

Liefde

'k Werd wakker en ontdeed me van de deken.
Liep naar het raam. De lichten in de ruit
beëindigden een zin, in slaap geuit,
maar brachten, net als een beletselteken,
mij geen vertroosting, gingen langzaam uit.

ik droomde dat je zwanger was en, gek,
na zoveel jaar van jou te zijn gescheiden,
bekroop me toch een schuldgevoel. Mijn beide
handen die net nog blij jouw ronde buik
betastten, graaiden naar mijn broek en reikten

omhoog naar 't knopje van het licht. Ik stond
bij 't raam en wist dat jij je daar bevond,
in 't donker, in de droom alleen gebleven.
Je wachtte tot ik terugkwam, uit je mond
klonk geen verwijt, je wilde me vergeven.

Want zolang jij daar in dat donker wacht
duurt voort wat door het licht wordt afgesneden.
Daar blijven we verbonden in de echt,
en kinderen zijn het excuus, de reden
dat wij er naakt, tweeruggig zijn verhecht.

Eens op een nacht zal jij opnieuw voor mij
verschijnen, dodelijk vermoeid en mager.
Ik heb er dan een zoon of dochter bij,
een baby nog. Ik zal het dan niet wagen
de lamp weer aan te doen: ik ben niet vrij,

heb niet het recht jullie alleen te laten,
als opgeslotenen in dat domein
van stomme schimmen, sprakeloos en klein
voor de hoog opgetrokken haag der dagen
die mij zo onbenaderbaar doet zijn.

Joseph Brodsky

Elegie

M’n lieveling, de kroeg is nog hetzelfde,
dezelfde rotzooi pronkt nog aan de muren,
dezelfde prijzen. Beet’re wijn misschien?
Ik dacht van niet; niet beter en niet slechter.
Een status quo, en ach, zo hoort het ook.

Een vliegenier zit sombertjes alleen,
als een gevallen engel, drinkt z’n wodka.
Violen werken in op mijn verbeelding,
vanwege vroeger. Buiten tekenen
zich maagd’lijk witte daken af, en ergens
begint een klok te luiden. ’t Is al nacht.

Je loog, waarom? Waarom kan ik niet langer
een leugen van de waarheid onderscheiden,
en eis ik nieuwe woorden, steeds maar weer,
gedempte, vreemde en jou onbekende,
maar woorden welke, net als in ’t verleden,
uitsluitend kunnen komen uit jouw mond.

Joseph Brodsky
Uit:"De herfstkreet van de havik", uitg. De Bezige Bij 1e druk 1989
Vertaling: Peter Zeeman

Goudzoekerswals

We zijn allang volwassen mensen,
niet meer schatplichtig aan onze jeugdidealen,
die geen sprookjesschatten meer wensen,
want sprookjeslanden bestaan alleen in kinderverhalen.
We doorkruisen niet langer woestijnen en zeeën,
de Noordpool, verdomme, het hoort er niet meer bij
en dat zwijgen goud is, dat weten we nu ook al eeuwen
en dat heeft ons tot goudzoekers gemaakt, U en mij.

Houd je mond, want je weet dat je dan bij de rijken komt!
Dus houd je mond, houd je mond, houd je mond!

Je hebt geleerd je hart en verstand te negeren,
het onrecht zag je niet, want je wist dat je dan verloor
en hebt je mond gehouden, ik weet niet hoeveel keren,
zodat je uiteindelijk niet tegen was, maar voor.
En waar zijn ze nu, zij die altijd huilden en morden,
ze zijn verdwenen, van jongs af aan verstomd
en de zwijgers zijn leiders geworden,
want zwijgen is goud, dus houd je mond.

Houd je mond, want je weet dat je dan bij de elite komt!
Dus houd je mond, houd je mond, houd je mond!

En zie, nu we bij de eersten blijken
worden we aangevreten door dat eindeloze gediscussieer,
maar onder al deze pareltjes die onze literatuur verrijken
slaat de stomheid toe zonder enig verweer.
Laat de anderen maar uit wanhoop schreeuwen,
een kreet die van gekrenkten, gekwelden en uitgehongerden komt,
dat het beter is te zwijgen, dat weten we al eeuwen,
want zwijgen is goud, dus houd je mond.

Kijk eens hoe gemakkelijk je bij de rijken komt
Kijk een hoe makkelijk je bij de elite komt
Kijk eens hoe makkelijk je bij de beulen komt
Dus houd je mond, houd je mond, houd je mond!

Aleksander Galitsj (1919-1977)

Gevecht

Nee, ik houd niet, ik houd niet van haar...
't Is de macht van 't gewone verlangen!
Maar hoe komt het dan dat ik haar woorden wil vangen,
En met heimlijke schrik naar haar staar?

Waarom word ik door 't simpele woord
Van dit kind met haar vrouwelijk lachje bewogen,
Wordt mijn rust door de schuchter-nadenkende ogen
Van die ijle verschijning verstoord?

Waarom ben ik toch zo van mijn stuk
Als ik bij haar ben, blij en toch treurig,
waarom beef ik toch onwillekeurig
Bij het afscheid wanneer ik haar hand even druk?

Waarom kijk ik soms naar haar doorschijnende wang
Met een wrok die ik niet kan verklaren?
Waarom ben ik ook af en toe bang
Dat ze als een verschijning ten hemel zal varen?

En ik luister, terwijl ik geboeid naar haar staar,
Naar haar lieflijk gepraat, naar dat kinderlijk zoete;
Waarom zou ik toch bang zijn om haar te ontmoeten?...
Want ik houd niet, ik zweer het, ik houd niet van haar.

*

Vaarwel, vaarwel! O, als je wist hoe zwaar,
Hoe moeilijk het me valt, dit woord van scheiden...
Mijn borst wil zich van deze last bevrijden,

En in mijn hoofd, dat pijnlijk aandoet, strijden
Opnieuw steeds dwazer dromen met elkaar.

Ik had ze ingetoomd, verjaagd, gebonden
Door liefdes heiligende heerschappij;
Plicht, vechtlust had ik door 't geluk gevonden;
Zuivere hartstocht redde mij van zonden,
Ik was de heerser over haar en mij.

Ik, die jaloers was, lijdend, fel bewogen,
Was altijd rustig en sereen bij jou,
Ik was bij jou, mijn engel, ingetogen!
Ik klaagde niet, maar weende, - 't hoofd gebogen, -
Bittere tranen van oprecht berouw.

Vaarwel! Vaarwel! Opnieuw grijnst het me tegen,
Dit zware stempel op mijn zwaar bestaan
Van 'n vloek die niet door spijt is uit te vegen...
Maar nu, door het ervaren van de zegen,
Zal ik mijn lijden duldzaam ondergaan.

Apollon Grigorjev (1822-'64)

Haar Briefje

Ze schrijft me een gortdroog briefje
het heeft een gortdroge klank|
Ik dompel het in een pietsje
alcoholische drank

De letters beginnen te dansen
hun voetjes gaan van de grond
ik fantaseer haar borsten
en Mona Lisa-mond

De woorden - zwarte monniken
gevat in een sneeuwlandschap -
beginnen al te grinniken
waardoor ik ze beter snap

Een zeldzaam liefdes-stofje
vliegt plotseling in mijn oog
en laat als een fonkelend slokje
mijn arme wimpers niet droog

Moisje Nadir
Narajev 1885 - New York 1943

Verlangen en droefheid

Ik verlang naar jou
als de verschroeide aarde
naar de eerste druppel dauw.
Zoals de grauwe avond
naar de eerste schitterster
verlang ik naar jou.

Mijn arme hart, het rikketikt
hunkerend naar jou!
Zoals de vogel, pasgestrikt
kunkert naar het woud,
het frisse, groene, vrije woud,
zo hunkert het naar jou!

Mijn ziel, zij dorst naar jou
zoals een vis, geworpen
in het hete zand, en in zijn nood,
doest naar de eerste golf
die hem zal redden van de dood,
zo dorst mijn ziel naar jou!

Jitschok Lejb Peretz

Verleen mij een weerzien op deze aarde,
Een weergaloos weerzien met jou, doodverklaarde,
Want zonder jouw liefde kost ademen kracht.
gedenk mij, kijk over je schouder en wacht!
Verleen mij een weerzien daarginds in het zuiden,
Waar wind de weerbarstige hellingen schuinde,
De zee ons met kleurige golven verwende,
Het hart ongelukkige liefde ontkende.
Herinner ons eerste geheime ontmoeten,
Toen mensen op straat ons onrussisch begroetten;
We zochten getweeën de stad te verlaten
Langs schamele huisjes, door bochtige straten.
De buurt was armoedig, had weinig te bieden,
Maar weet je nog dat op de vuilpiramiden
De flessen en blikjes als ware juwelen
Van prachtige dingen te mijmeren schenen?
Het pad liep omhoog naar het wolkengewemel...
Die kus, weet je nog, bracht ons tot in de hemel...
De datum vervaagde maar niet jouw gezicht,
Jij werd van die dag af mijn lucht en mijn licht.
Ach, konden de jaren zich derwaarts bewegen,
Dan kwamen wij tweeën elkander weer tegen...
Verleen mij een weerzien bij ons op de aarde,
Beschut door de warmte die jouw hart bewaarde.
We worden herenigd, verliefd als tevoren,
Zolang we nog zien en
Zolang we nog horen,
Zolang we nog leven.
Ik vraag je, ik smeek je dit ene te geven:
Verleen mij een weerzien, al is het voor even,
Te midden van volk op een herfstige kade.
Ik krijg haast geen adem en bid om genade.
Verleen mij een weerzien bij jouw lichte ogen
Desnoods op mijn sterfbed als hoop lijkt vervlogen.

Maria Petrovych (1908-'79)

Tevergeefs tracht ik mijn hartepijnen te maskeren,
Tevergeefs zie ik er rustig uit.
'k Ben geen ogenblik in staat om te kalmeren,
Het is overmacht waar ik op stuit.
t Zwoegen van mijn borst, de tranen in mijn ogen
Leggen zonneklaar mijn lijden bloot;
O je hebt een farce gemaakt van al mijn pogen,
Jij, wolf, hebt mijn vrije wil gedood!

Door jouw toedoen ben ik in een hel beland en
Komt mijn kalm gemoed niet meer tot rust,
Jij ontstal mijn vrijheid, legde mij aan banden,
Ik verloor door jou mijn levenslust.
Misschien zucht je - wreder lot kan mij niet prangen -
Onbekommerd naar een andere vrouw,
Misschien lijd je, doelloos brandend van verlangen,
Evenveel om haar, als ik om jou.

'k Wil je zien, maar raak ontredderd bij je aanblik,
In je bijzijn krijg ik het benauwd,
Zonder jou peins ik weemoedig: zou hij waarlijk
Weten dat ik zielsveel van hem houd.
Schaamte poogt de passie uit mijn hart te drijven,
Hartstocht wil op haar beurt schaamte kwijt.
In die strijd kan mijn verstand niet helder blijven,
Breekt mijn hart in stukken, brandt en lijdt.

't Leven is voor mij een reeks van folteringen,
'k Wil me uiten, schaam me, durf het niet,
En ik weet niet wat ik wil of moet beginnen,
Enkel dat ik doodga van verdriet.
Waar ik ga of sta ben jij in mijn gedachten,
Vormt mijn geest jouw lieve beeltenis;
Ben in vlam gezet door wrede minnekrachten,
Zeker is dat ik je voortaan mis.

*

Treur niet, mijn lief! Zelf heb ik ook een droef gemoed
Omdat ik jou zo lang al niet meer heb ontmoet -
Mijn ijverzuchtige gemaal laat mij niet gaan;
Wat ik ook doe, hij zet geen stap bij mij vandaan.

Hij dwingt mij ieder ogenblik bij hem te zijn.
Hij zegt: 'Je lacht niet meer, wat is er, heb je pijn?'
O ik verlang naar jou, mijn lief, de ganse tijd,
Je bent in mijn gedachten, schenkt me geen respijt.

Ach! welk een leed, ach! welk een niet te torsen wee
Viel mij ten deel, draag ik zo jong al met me mee;
Voorgoed met hem in eendracht leven kan ik niet,
Ik zal geen vreugd meer kennen, enkel nog verdriet.

De snoodaard heeft mijn ganse jeugd tenietgedaan,
Weet echter dat ik in gedachten pal blijf staan,
Al stoot hij mij nog in een dieper tranendal,
Weet, lieveling, dat ik je eeuwig minnen zal.

Aleksander Soemarokov (1718-'77)

Liefste, zie je dan niet dat
Wat we kijkende ervaren
Slechts de afschaduwing is
Van wat ogen niet ontwaren?

Liefste, hoor je dan niet dat
Straatlawaai en harde woorden
Slechts de valse echo zijn
Van welluidende akkoorden?

Liefste, voel je dan niet dat
Er maar één ding blijkt te tellen -
Dat wat harten tot elkaar
In doofstommenspraak vertellen?

Vladimir Solovjov (1853-1900)

In een blauwe pyjama

Ik slaap in een blauwe pyjama,
rechts van mij slaapt mijn kind.
Ik heb nooit gehuild,
ik zal nooit sterven.

Ik slaap in een blauwe pyjama,
links van mij slaapt mijn man.
Ik heb mijn hoofd nooit tegen de muur geslagen,
ik heb het nooit uitgegild van angst.

Hoe breed is dit bed niet
dat er plaats is
voor zoveel geluk.

Anna Swirszczynska