Cedar Gallery


Home  |  Cedar info  |   Nieuws   |  Lezingen |  Contact | Engels

 

Kunstenaars

Architectuur

Boeken

Fotografie

Letters

Schilderijen

Bomen

Religie

Thema's

China

Japan

Rusland

 

 

                                                                                                                                                                      

                                                                                                                                                                               

stories from japanrouwen

(English: Women of Japan)



Als we aan Japanse vrouwen denken, dan komt vrijwel onmiddellijk het beeld van een kleine, slanke vrouw in kimono in ons op.
En veel mensen in het Westen kennen het woord 'geisha', maar wat een geisha nu eigenlijk is, daarover bestaan nogal wat misverstanden.

Wat wij tijdens onze twee bezoeken aan Japan hebben gedaan, was observeren. Fotograferen. En soms een moeizaam gesprek voeren. Moeizaam, omdat wij geen Japans spreken.
De veranderingen in de status van vrouwen kunnen vaak worden gekoppeld aan andere trends in de samenleving. Vanaf de 6e eeuw was de groeiende acceptatie van Confucianistische en Boeddhistische regels een reden om de minderwaardigheid van vrouwen te handhaven. Dit versterkte eveneens een verschuiving naar een patriarchale gezinsstructuur.
Het heeft lang geduurd, maar sinds de Tweede Wereldoorlog hebben de onderwijs- en werkgelegenheidskansen Japanse vrouwen meer intellectuele en financiële autonomie gegeven.
Toch hoorden we ook nu nog andere verhalen. De patriarchale gezinsstructuur leek nog steeds te bestaan.

De foto's geven u een impressie van de vrouwen in Japan, met wie wij in 2010 en 2013 in aanraking kwamen. Daarnaast komen ook enkele wereldberoemde vrouwelijke Japanse kunstenaars aan bod.


Fotografen: Cees & Aly Wagenvoorde   ©PAM PHOTOS  Delden

Delden, 2018

 


- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Kunstenaars:  Yayoi KusamaMariko Mori  -  Miyako Ishiuchi  -  Makiko Hattori

Leven in de stad  -  geloof en pelgrimstocht  -  shichi-go-san  -  thee ceremonie  -  huwelijk

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

GELOOF & PELGRIMSTOCHT

  

Shinto, 'de weg van de goden'.
Een shintoheiligdom is de woonplaats van de 'goden', de kami. Er is een oneindig aantal kami, die in de bergen, in de rivieren of de zee kunnen wonen.
Bepaalde kami worden meer vereerd en hebben meer heiligdommen dan anderen, hoewel het shintoïsme eigenlijk geen vaste hiërarchie kent.
Bezoekers aan shintoheiligdommen vragen om zegen van de goden en komen er om de goden te bedanken.
Herten zijn boodschappers van de kami. In Nara zie je de herten dan ook vrij op het tempelterrein rondlopen.
Boeddhistische tempels hebben boeddhabeelden. Dat heb je niet bij shinto. Bij shinto heb je een heiligdom en shintopriesters.
En heiligdommeisjes, miko, die ook een belangrijke taak hebben bij de heiligdommen.
Zij werden vroeger beschouwd als mediums met sjamanistische gaven. De kami konden boodschappen via hen doorgeven.
Tegenwoordig helpen ze bij de heiligdomdiensten. Ze staan bezoekers van het heiligdom bij en ze hebben een functie bij heiligdomrituelen. Vaak dragen ze een wit bovengewaad en een oranjerode 'broekrok', maar bij sommige plechtige riten gaan ze volledig in het wit gekleed. In dit geval is de kleding versierd met kraanvogels, het symbool voor geluk en een lang leven. De meisjes voeren hier een rituele dans uit.
 

  

  


HUWELIJK
 

  

  

                                                       

  


SHICHI-GO-SAN

Shichi-go-san betekent letterlijk 'zeven-vijf-drie'. Het is gebruikelijk om drie- en vijf jaar oude jongens en drie- en zeven jaar oude meisjes mee te nemen naar een Shintoheiligdom. Dat gebeurt rond 15 november, zoals we in 2010 in Tokyo en in Kyoto zagen.
De familie van het kind bidt in het heiligdom voor een veilige en gezonde toekomst voor hun kind.
Tegenwoordig is Shichi-go-san voor veel kinderen hun enige kans om helemaal traditioneel gekleed te kunnen gaan. En de vrouwen dragen prachtige kimono.

  

  



LEVEN IN DE STAD

Een meerderheid van de jonge vrouwelijke studenten in Japan wil momenteel graag zowel een fulltime carrière als een gezin. Om dat te kunnen realiseren zal de rol van de man moeten veranderen. Toekomstige echtgenoten zullen bijvoorbeeld vaderschapsverlof moeten gaan opnemen. Maar daar zal het niet bij blijven…  
Er is een verandering gaande in de visie van vrouwen op werk en hun rol in de maatschappij.
Dit komt mogelijk o.a. door inspanningen van de overheid om de participatie van vrouwen in de samenleving te bevorderen. Bedrijven worden aangespoord om een meer vrouwvriendelijke werkomgeving te creëren.

    

Meer dan de helft van de Japanse vrouwen is afgestudeerd aan een hogeschool of universiteit. Meerdere van deze studenten willen financieel onafhankelijk zijn en een bijdrage leveren aan de maatschappij door een ander beroep te kiezen dan (enkel) huisvrouw. Dit in tegenstelling tot hoe men tot voor kort dacht, en soms ook nu nog denkt over het gezin. Tot nu toe waren vrouwen alleen maar gefocust op het goed opvoeden van de kinderen, na hun huwelijk. De moederrol is in de Japanse cultuur heel belangrijk.
Nu zie je een omslag bij de vrouwen. En zij verwachten dat ook mannen in de nabije toekomst meer betrokken zullen zijn bij het ouderschap.
Slechts weinig vrouwelijke studenten geven nu nog aan om na hun huwelijk huisvrouw te willen worden. Maar ze maken er zich wel zorgen over of de bedrijven het hen mogelijk zullen maken om een zekere balans te realiseren tussen werk en privéleven.
(2018)


Liftmeisjes

Hier en daar kom je ze nog tegen in Japan: liftmeisjes. Soms zie je ze in fraaie warenhuizen, maar het meisje van de foto hierboven stond in de Tokyo Tower. In deze communicatietoren kun je met een lift naar een uitkijkdek, van waar je een spectaculair uitzicht hebt over de stad.
Het liftmeisje, ‘elebetu garu’ in het Japans, boog en heette ons welkom. Met handgebaren gaf ze aan hoe we tussen de linten door konden lopen. En vervolgens wees ze ons op de lift en bewoog haar hand omhoog, zodat we wisten dat we met de lift naar het uitkijkdek konden.
‘Elebetu garu’ komt trouwens van ‘elevator girl’, liftmeisje. Dit soort dienende beroepen worden tot nu toe vaak door vrouwen vervuld. (2010)

  


Reizen per trein, op het perron:
Boarding Point for Ladies Only, 17.00 - 21.00

Er zijn gescheiden mannen- en vrouwencoupé's tijdens de spitsuren...



DE THEECEREMONIE

De theeceremonie is een zeer gestructureerde methode om groene poederthee te bereiden, in het gezelschap van gasten. Het drinken van thee is verheven tot een kunstvorm en daarmee iets totaal anders dan het drinken van een kopje thee in Nederland. We kunnen de Japanse theeceremonie zien als het hoogtepunt van een combinatie van artistieke creativiteit, gevoeligheid voor de natuur, religieus denken en sociaal contact.
In het begin was het zetten en drinken van thee een Boeddhistisch ritueel.
Er waren meesters van de thee, met erfgenamen en volgelingen die zich uiteindelijk zelfs in speciale scholen verzamelden.
Een theeceremonie is dus niet iets dat iemand zomaar kan gaan doen.
Het eigenlijke zetten van de thee wordt temae genoemd. Dat is wat wordt getoond op de volgende foto's.
De thee wordt bereid en geserveerd in een speciaal ingerichte en ontworpen theeruimte. Hier zijn geen decoraties, niets mag de aanwezigen afleiden. Er hangt enkel een papierrol, met een zenboeddhistische spreuk en enkele bloemen in een vaas.
 

  

  

 

 

VROUWELIJKE JAPANSE KUNSTENAARS

In dit onderdeel komen een aantal van Japan's meest fascinerende vrouwelijke kunstenaars aan bod.
De eerste is: 

YAYOI KUSAMA
 

Yayoi Kusama is geboren op 22 maart 1929.

De negentig jaar van Yayoi Kusama's leven hebben haar eerst van het landelijke Japan naar de New Yorkse kunstscène gebracht. Vervolgens keerde ze terug naar Japan, maar nu naar het hedendaagse Tokyo. Wat haar kunst betreft heeft ze zich voortdurend vernieuwd. Steeds opnieuw heeft ze ‘haar stijl’ uitgevonden. We kennen haar van de zich steeds herhalende stippatronen. Haar kunst omvat echter een verbazingwekkende verscheidenheid aan media, waaronder schilderen, tekenen, beeldhouwkunst, film, performance en installatie. Het varieert van werken op papier met intense semi-abstracte beelden, tot zachte sculpturen die bekend staan als 'Accumulations', tot haar 'Infinity Net'-schilderijen, die zijn opgebouwd uit zorgvuldig herhaalde bogen van verf die in grote patronen zijn opgebouwd.

Sinds 1977 woont Kusama vrijwillig in een psychiatrische inrichting, waar ze doorgaat met het op een obsessieve manier creëren van kunst. Ze lijkt te willen ontsnappen uit een psychologisch trauma door alsmaar door te gaan met bijv. het schilderen van stippen, zonder bevrijd te raken. In een poging om haar ervaringen te delen, creëert ze installaties die de toeschouwer onderdompelen in haar obsessieve visie van eindeloze stippen en netten of een oneindig gespiegelde ruimte.

Toen ze zich in de kunstwereld van de jaren zestig in Amerika begaf, kwam ze in contact met kunstenaars zoals Donald Judd, Andy Warhol, Joseph Cornell en Claes Oldenburg, en beïnvloedde ze velen.
Maar wat gebeurde er met haarzelf? Wat zal het effect op haar en haar werk geweest zijn om eigenlijk altijd een 'buitenstaander' te zijn? Als vrouwelijke kunstenaar in een door mannen gedomineerde samenleving en als Japanse in de Westerse kunstwereld? En als slachtoffer van haar eigen neurotische en obsessionele symptomen? Welke invloed dit allemaal heeft gehad, valt moeilijk aan te tonen. Dat ze veel succes en invloed had moge echter duidelijk zijn.
Na het bereiken van roem en bekendheid tijdens baanbrekende kunstevenementen, keerde ze terug naar haar geboorteland en ze is nu de meest vooraanstaande hedendaagse kunstenaar van Japan.

- - - - - - - - - - - - - - - - -

Eternity of Eternal Eternity

Tentoonstelling in Kochi (Shikoku), in 2013

  

              

  

  

Alle foto's zijn genomen op de tentoonstelling in Kochi, op de laatste na.
Deze Gele Pompoen lag op het strand van Naoshima, een prachtig eiland. Benesse Art Site Naoshima biedt kunstenaars en architecten de mogelijkheid om hun kunst op verschillende plaatsen op het eiland tentoon te stellen. Het doel van dit project is om moderne kunst en architectuur op een andere manier te laten zien, namelijk midden in de natuur op enkele Japanse eilanden. En hier zag ik dan ook de Pompoen van Kusama, in 2010.

- - - - - - - - - -


MIYAKO ISHIUCHI

Japan heeft geen gebrek aan getalenteerde vrouwelijke fotografen en Miyako Ishiuchi is een naam die bovenaan die lijst staat.
Ze werd in 1947 geboren in Gunma en groeide op in Yokosuka. Ze werd sterk beïnvloed door de atmosfeer van de grote havens en steden in Japan die werden bezet door Amerikaanse militairen na de Tweede Wereldoorlog.
Haar eerste boek was een verzameling foto's gemaakt rond Yokosuka.
In 2005 vertegenwoordigde ze Japan op de Biënnale van Venetië.
Ishiuchi's hartverscheurende fotocollectie Hiroshima (2008) documenteerde de persoonlijke en alledaagse objecten, o.a. de kleding van slachtoffers, die gevonden werden na de atoombom op Hiroshima.

In Frida: Love and Pain (2012) werd ze door het Frida Kahlo-museum in Mexico-stad uitgenodigd om de persoonlijke voorwerpen van Frida Kahlo (Mexicaanse schilder) te fotograferen, waaronder korsetten, kleding, schoenen, ringen, kammen en andere accessoires, make-up en medicijnen.
In 2014 werd Miyako Ishiuchi de eerste Aziatische vrouw die de Hasselblad Foundation International Award in Photography ontving.

Ishiuchi's werk is opgenomen in de collecties van het Museum of Modern Art, New York en het J. Paul Getty Museum in Los Angeles.

- - - - - - - - - -
 

MARIKO MORI


Tentoonstelling Mariko Mori, Groningen  (2007)
 

Mariko Mori, geboren in 1967 in Tokio, is een kunstenaar die in haar werk de geschiedenis van Japan laat versmelten met haar fascinerende futuristische visies.
Mori is werkzaam op het gebied van beeldhouwkunst, fotografie en digitale kunst.
In de zomer van 2007 bezocht ik een tentoonstelling van haar in het Groninger Museum.

Over het persoonlijk leven van Mariko Mori is niet zo heel veel bekend. Ze studeerde in 1988 af aan het Bunka Fashion College in Tokyo en deed veel modellenwerk.
Mori's vroege werk refereert aan de traditionele Japanse cultuur en oude geschiedenis. Maar dit werk wordt, heel verrassend, gekenmerkt door futuristische thema's en personages.
Omdat ze zich in Japan beperkt voelde, verhuisde ze naar Londen en later naar New York. In deze beide steden heeft ze kunststudies gedaan. Mariko Mori verdeelde haar tijd vervolgens tussen deze steden en Tokyo.
Kenmerkend voor haar kunst zijn de combinatie van pop art, zelfportretten, moderne technologie en het boeddhisme.

 

Esoteric Cosmos, 1996-98 - Burning Desire     rechts detail

In haar vroege werk (midden jaren negentig) figureerde Mori voornamelijk zelf. Gekleed in zelf ontworpen bizarre fantasie outfits plaatste ze zich in verschillende rollen tegen de achtergrond van grootstedelijk Tokyo.
Haar vroege fotografie wordt sterk beïnvloed door ‘cosplay’. Cosplay, of in het Japans ‘kosupure’, de Japanse afkorting voor ‘costume play’, is een vorm van performance art waarbij de deelnemers gebruikmaken van kostuums en accessoires om een bepaald personage of idee uit te beelden. In het geval van Mariko Mori komen fantastische goden, robots, buitenaardse schepselen en ruimteschepen aan bod in haar video’s en fotografie, terwijl zij zelf, zoals gezegd, gekleed gaat in verschillende zelfgemaakte kostuums.
Mariko Mori maakt video-installaties en foto's die ze met de technische perfectie van de computer manipuleert. Dit geeft haar de mogelijkheid om volledig zichzelf te kunnen zijn. En dat was iets wat haar in Japan niet lukte.
Mariko Mori verliet Japan omdat ze zich niet kon conformeren aan het keurslijf van de Japanse gemeenschapszin. Zoals ze zelf zei: ‘Japan is an unified society which does not allow for individualism. I was looking for freedom-freedom to express myself on the outside and as a whole. In Japan people try not to behave outside common standards. You are constantly reminded not to step out of line.’
Ze begon in haar vroege zelfportretten (foto’s) echter wél met zichzelf te plaatsen in de vrouwenrollen van haar geboorteland Japan: de officiële dame zoals we die kennen van de theeceremonie, het schoolmeisje of de prostituee. Ze is echter geen ‘normale’ vrouw, maar ze laat zich zien als een cyborg, een soort robot, een mechanisch wezen.
Omdat we niet aan de vooruitgang van de technologie kunnen ontsnappen, moeten we deze omarmen en gebruiken ...
De cyborgs maken een ontwikkeling door, ze worden steeds minder menselijk.
De titels van haar werken zijn pessimistisch van toon. Ze waarschuwen ons voor Mappo, de donkere periode van morele achteruitgang vóór de komst van de toekomstige Boeddha. Deze morele achteruitgang is te wijten aan een mix van consumentisme en geavanceerde technologie.
Mariko is echter niet alleen pessimistisch, ze heeft ook een antwoord. Ze combineert technologie met traditionele boeddhistische overtuigingen.

 
Mirror of Water,    rechts detail (Mariko Mori)

Op de tentoonstelling in Groningen waren vier panoramische kleurenfoto’s te zien, genaamd Esoteric Cosmos (1996-98), met de namen Entropy of Love, Burning Desire, Mirror of Water en Pure Land. Ze symboliseren de vier elementen van de natuur zoals gedefinieerd in de boeddhistische leer.
Mariko transformeert menselijke beelden in een vreemd landschap.

 
Esoteric Cosmos, 1996-1998 - Pure Land,     rechts detail

 

Oneness (2002): Oneness laat dimensies van spiritualiteit, fotografie en mode zien. De kunstenaar maakt hierbij op originele wijze gebruik van de gloednieuwe trends in de technologie.


©PAM PHOTOS  Delden

In Oneness kun je een aantal subwerken vinden zoals de Wave-UFO, een 6.000 kg grote koepel waar de bezoeker naar binnen kan om plaats te nemen op een zetel met een zitting van techno-gel. Dit materiaal reageert op de druk van het menselijk lichaam.


©PAM PHOTOS  Delden

Er konden slechts drie personen tegelijk in de ufo. Deze werden ‘meegenomen op een reis’ van zeven minuten naar een esoterische kosmos. De beelden die de bezoekers te zien kregen kwamen voort uit het geloof van Mori dat alles en iedereen in de wereld met elkaar verbonden is.

Faou Foundation
In 2010 richtte Mori een non-profitorganisatie op, de Faou (‘eeuwig licht’) Foundation. Geïnspireerd door boeddhisme en ecologie, heeft de Faou Foundation de missie om zes kunstinstallaties over de hele wereld te creëren, als hommage aan de natuurlijke omgeving van elke locatie.

 

 
©PAM PHOTOS  Delden

Een van de voorbeelden van haar video's is Miko no Inori. Mariko is helemaal uitgerust in het wit en ziet eruit als een alien, terwijl ze een kristallen bol in haar handen streelt. Ondertussen is Mariko's stem te horen, zingend. Haar zang bleef hangen, zelfs na het verlaten van het Groninger Museum.

Alle foto's zijn genomen in het Groninger Museum en mogen niet zonder toestemming worden gebruikt.

- - - - - - - - - -
 

MAKIKO HATTORI

Keramiek, een van de meest klassieke kunstvormen van Japan, is het domein van Makiko Hattori, waarvan de prachtig gestructureerde creaties een illusie van de zintuigen vormen.
Makiko groeide op in een gezin met liefde voor muziek. Ze speelt zelf piano en viool, en haar liefde voor muziek mondde in 1988 uit in de oprichting van 'The Earth', een kunst- en muziekgroep die 'klankobjecten' maakte en uitvoerde.
1988 was een jaar, waarin er hoop was op een meer vreedzame wereld. De Koude Oorlog liep ten einde. Het leek op het begin van een nieuwe, vrije wereld.
In een experiment om geheel nieuwe muziek te maken in deze nieuwe wereld, werd ‘The Earth' bedacht door een hedendaagse muziekcomponist, Hideo Hotta, en een groep van keramische kunstenaars’, waaronder Makiko. Ze produceerden keramische muziekinstrumenten, 'klankobjecten' en bespeelden deze ook. ‘The Earth’ was meer dan drie jaar actief en deze ervaring versterkte Makiko's streven om kunst te creëren in vrijheid en volledig origineel.

Makiko's creatieve proces wordt duidelijk beïnvloed door zowel veranderingen in sociale kwesties, als in haar persoonlijke leven. Haar toewijding om vormen te creëren die nog niet eerder bestonden, en de experimentele en dynamische aard van haar productieproces, leiden vaak tot een beter begrip van zichzelf. Haar werk is daarom zeer persoonlijk en roept levendige beelden en emoties op die ze op het moment van productie heeft ervaren.

Ik kan helaas geen foto’s tonen, maar op internet zijn er prachtige voorbeelden van haar vazen, potten en objecten te vinden. En verder kunt u haar hedendaagse werken o.a. zien in de Joan B Mirviss Gallery in New York (http://www.mirviss.com/artists/hattori-makiko)  of Joanna Bird (https://www.joannabird.com/artist/hattori-makiko/ ) in Londen..




Meer Japan? 

          -> Cedargallery: Japan

Lezingen over Japan

          -> Een schets van Japan

          -> Op Pelgrimstocht in Japan

          -> Shinto
                

(wordt vervolgd)

 


 

Texts, pictures, etc.  are the property of their respective owners.
Cedar Gallery is a non-profit site. All works and articles are published on this site purely for educational reasons, for the purpose of information and with good intentions. If the legal representatives ask us to remove a text or picture from the site, this will be done immediately. We guarantee to fulfill such demands within 72 hours. (Cedar Gallery reserves the right to investigate whether the person submitting that demand is authorized to do so or not).

The contents of this website (texts, pictures and other material) are protected by copyright. You are welcome to visit the site and enjoy it, but you are not allowed to use it, copy it, spread it. If you like to use a picture or text, first send your request to

cedars@live.nl